محمد حقیقت‌خواه، نویسنده و ناشر، به اهمیت هفته کتابخوانی اشاره کرده و آن را فرصتی برای تأمل در مورد یکی از بنیادی‌ترین ابزارهای شکل‌دهی تمدن بشر، یعنی «کتاب» می‌داند. کتاب فراتر از یک کالای مادی و مجموعه‌ای از کلمات و صفحات، تجلی‌گاه اندیشه، دانش و تخیل انسان است. نقش کتاب در عرصه فردی محدود نمی‌شود و انتقال و پویایی فرهنگ اجتماعی را به‌طور حیاتی تحت تأثیر قرار می‌دهد. کتابخوانی منبع دانایی است و فرهنگ به عنوان مجموعه‌ای از باورها، ارزش‌ها، هنجارها، نمادها و هنرهای یک جامعه، نیازمند محملی برای ماندگاری و انتقال بین نسل‌هاست. در این میان، کتاب به عنوان بانک حافظه فرهنگی جامعه عمل می‌کند و میراث فرهنگی یک ملت را از گزند فراموشی مصون می‌دارد.
تاریخ، اساطیر، ادبیات شفاهی، آداب و رسوم و تجارب گذشتگان، نخست در سینه‌ها بود و با خطر نابودی روبرو بود. اما با اختراع خط و سپس کتابت، این گنجینه‌ها بر صفحه کاغذ جاودانه شدند. شاهنامه فردوسی تنها یک اثر ادبی نیست، بلکه شناسنامه فرهنگی و تاریخی ملت ایران است که هویت ملی را در طول قرن‌ها حفظ کرده است. کتاب‌های تاریخی، سفرنامه‌ها و متون کهن دینی، نقشه فرهنگی ما هستند و به ما می‌گویند که چه کسی هستیم و از کجا آمده‌ایم. بدون کتاب، فرهنگ‌ها به تدریج هویت خود را از دست داده و در جریان جهانی شدن محو می‌شوند.
کتاب همچنین ابزاری قدرتمند برای نقد و بازسازی فرهنگ اجتماعی است. جامعه‌ای که کتاب نمی‌خواند، در دگم‌های فکری خود محبوس می‌ماند. رمان‌ها، نمایشنامه‌ها و آثار فلسفی با به چالش کشیدن هنجارهای موجود، آینه‌ای در برابر جامعه می‌گیرند و نابرابری‌ها و زوایای تاریک اجتماع را نمایان می‌سازند. برای مثال، رمان «همسایه‌ها» اثر احمد محمود، تصویری عمیق از بافت اجتماعی و تحولات سیاسی ایران در یک مقطع حساس تاریخی ارائه می‌دهد. چنین آثاری به جامعه کمک می‌کنند تا خود را بهتر بشناسد و مسیر حرکتش را اصلاح کند.
کتاب، موتور محرک گفت‌وگوی اجتماعی و خرد جمعی است و زبان مشترک و سرمایه نمادین یک جامعه را تقویت می‌کند. وقتی افراد یک جامعه کتاب‌های مشترکی می‌خوانند، از یک گنجینه واژگانی و مفهومی مشترک برخوردار می‌شوند که پایه‌ای برای ارتباط عمیق‌تر و فهم متقابل فراهم می‌آورد. این “سرمایه فرهنگی مشترک” باعث انسجام اجتماعی می‌شود.
یادآوری می‌شود که هرگاه کتابی به دست جوانی داده می‌شود، در حقیقت او را از آسیب‌های اجتماعی دور کرده‌ایم. آموزش و توانمندسازی کتابخوانی عمومی، سطح دانش و آگاهی جامعه را ارتقا می‌دهد. جامعه‌ای که مطالعه می‌کند، شهروندان آگاه‌تر و مسئولیت‌پذیرتری پرورش می‌دهد. کتاب، سواد رسانه‌ای، مالی و عاطفی افراد را افزایش می‌دهد و آنان را برای مشارکت موثر در جامعه آماده می‌سازد.
ترجمه آثار ادبی و علمی سایر ملل، پنجره‌ای به روی جهان می‌گشاید و به ما امکان می‌دهد تا با اندیشه‌ها و شیوه‌های زندگی دیگران آشنا شویم. این آشنایی، باعث کاهش تعصبات قومی و ملی شده و درک متقابل و صلح جهانی را تقویت می‌کند.
با این حال، در عصر حاضر و با هجوم فناوری‌های دیجیتال، کتاب و فرهنگ کتابخوانی با چالش‌های جدی مواجه شده است. کاهش توجه و گسترش فرهنگ تصویری، رقابتی سخت برای کتاب به عنوان یک رسانه عمیق ایجاد کرده است. نقش نهادهای فرهنگی مانند خانواده، مدرسه و رسانه‌ها در ترویج کتابخوانی دوچندان می‌شود.
کتابخانه‌های عمومی نیز به عنوان کانون‌های اجتماعی و فرهنگی، نقشی حیاتی در دسترس قرار دادن کتاب برای همه اقشار جامعه ایفا می‌کنند. کتاب، تنها یک وسیله برای سرگرمی نیست، بلکه یک نهاد اجتماعی است که ساختار فرهنگ را می‌سازد و پویایی آن را تضمین می‌کند.
سرمایه‌گذاری بر ترویج کتابخوانی، در حقیقت سرمایه‌گذاری بر توسعه پایدار و تقویت هویت ملی است. هفته کتابخوانی یادآور این وظیفه خطیر است که ارزش کتاب را به خود و جامعه‌مان یادآوری کنیم. بیایید با خرید کتاب، مطالعه و صحبت درباره کتاب‌هایی که خوانده‌ایم، فضایی بسازیم که فرهنگ کتاب به بخشی جدایی‌ناپذیر از فرهنگ اجتماعی ما تبدیل شود. جامعه‌ای که کتاب می‌خواند، آینده‌اش را با آگاهی و تدبر می‌سازد و جامعه‌ای که از کتاب فاصله می‌گیرد، محکوم به تکرار گذشته است.
نظرات کاربران